Jakie są koncepcje stresu w psychologii? Część druga.
Przed Tobą kolejny wpis z mojego nowego cyklu #psychologia stresu. Postanowiłam się podzielić informacjami, które pozwalają spojrzeć na stres inaczej, nie tylko przez pryzmat emocji, bo z naukowego punktu widzenia. Mam nadzieję, że ta perspektywa okaże się dla Ciebie ciekawa i pomocna w lepszym poznaniu siebie.
W pierwszej części opowiedziałam o tym, czym jest stres i przedstawiłam pierwszą koncepcję stresu wg Hansa Selyego. Dzisiaj przybliżę Ci rozwój badań w ujęciu czasowym i kolejną koncepcję, wg Richarda Lazarusa.
Koncepcje stresu w psychologii: rozwój badań
Stres stricte psychologiczny zaczął budzić zainteresowanie badaczy po II wojnie światowej. Zauważono wówczas pojawienie się wielu różnorodnych zaburzeń emocjonalnych u osób, które brały udział w działaniach wojennych. Zasadnicze pytania, na które usiłowali odpowiedzieć naukowcy, dotyczyły tego, w jakich warunkach występuje pogorszenie funkcjonowania psychicznego człowieka oraz jacy ludzie są do tego najbardziej predestynowani (opisywane zaburzenie nie występowały bowiem u wszystkich osób, które brały udział w działaniach wojennych). Pod pojęciem stresu rozumiano całokształt czynników, które wpływają na człowieka wykonującego trudne zadania, na przykład zagrożenie życia, izolacja od bliskich, brak snu, pożywienia.
Z początkiem lat sześćdziesiątych XX w. zauważono, że zaburzenia podobne do tych, które występowały u żołnierzy w czasie wojny i po jej zakończeniu, występują u wielu osób w warunkach „pokojowego stresu” — wynikającego z życia codziennego.
Koncepcje stresu w psychologii: Richard Lazarus
Jednym z najwybitniejszych i najczęściej cytowanych znawców stresu jest Richard Lazarus, który pierwszą obszerną monografię poświęconą stresowi opublikował w 1966 roku. Autor wielokrotnie uściślał i zmieniał swoje koncepcje. W literaturze najczęściej cytowane jest jego teoria z początku lat osiemdziesiątych, zwana transakcyjnym modelem (ujęciem) stresu. Zgodnie z tą koncepcją stres nie jest lokalizowany ani w jednostce, ani w otoczeniu. Nie jest więc reakcją, nie jest też szkodliwym bodźcem.
Stres rozumiany jest jako szczególny rodzaj relacji (transakcji) między jednostką a otoczeniem. Ta definicja zakłada relację człowiek–świat oraz własna ocena sytuacji.
W trakcie transakcji (spotkania) zachodzą dwa podstawowe procesy, to jest ocena poznawcza i radzenie sobie. Procesy te umożliwiają organizmowi osiągnięcie bądź utrzymanie określonego dobrostanu oraz zaadoptowanie się do wymogów świata i własnej osoby. Przez ocenę poznawczą jednostka określa osobiste znaczenie, jakie ma dla niej relacja z otoczeniem.
Jak możesz zauważyć, z biegiem czasu uczeni coraz lepiej poznawali mechanizmy, które wywoływały stres i potrafili je przeanalizować.
Czy po lekturze drugiej części nasuwają Ci się jakieś pytania? Z przyjemnością na nie odpowiem, wystarczy, że napiszesz.
Dodaj komentarz